Vrijdag 16 mei vond het congres Verhalende Journalistiek plaats. In de Oudemanhuispoort in Amsterdam, waar ik tijdens de jaren 90 werkte. De geschiedenis van de locatie, universiteitsgebouw gecombineerd met het ‘gasthuis’, kennis en zorg, dat alleen al was prettig vertoeven. Temeer omdat ik niet aan de UvA heb gestudeerd, maar tijdens het congres voelde het wel zo.

Journalistiek verhaal

Is dat dan een journalistiek verhaal waard? Niet mijn belevenissen in het gebouw OMHP, wél de verhalen die de sprekers brachten. Tijdens zo’n congres maak ik altijd veel te veel aantekeningen. Omdat ik beter luister en beter onthoud als ik ondertussen schrijf. De helft ervan lees ik niet eens terug. Behalve nu.

Daniel Menaker begon zijn lezing, die zou gaan over het stuk dat Roger Angell in de NY Times heeft geschreven getiteld “This old man – life in the nineties”, met de oproep dat wij allemaal het pleidooi “A bunch of distractive writing” moesten lezen van Anu Nousianainen. Zij onderzoekt daarin de vraag Why has fact-based and extensively reported American style narratieve journalism not gaines ground in Europe? Interessante vraag, die ik mijzelf ook had gesteld toen ik naar al die Amerikaanse mannen zat te luisteren in Boston.

Waar gebeurd

In het vliegtuig naar deze meest Europese stad in de USA las ik een aantal hoofdstukken uit Telling true stories onder redactie van Mark Kramer en Wendy Call. Allemaal Amerikaanse journalisten die vertellen hoe je een waar gebeurd verhaal schrijft volgens de narratieve wetten, als journalist. Het daagde mij al snel: het is een groot voordeel dat ik geen journalistieke opleiding heb gevolgd. Ik zit niet vast aan datgene wat docenten op een journalistenschool mij in het hoofd prenten. Niet gehinderd door enige voorkennis, zal ik maar zeggen.

Waar gebeurde verhalen schrijven (of via radio en tv en internet laten horen en zien) is vooral weten wat je lezers willen lezen/zien/horen. Je moet kennis hebben van je publiek, net als marketingmensen of communicatieprofessionals. Je vertelt een verhaal aan een doelgroep. Dat zijn mensen met ieder een eigen referentiekader en visie op de werkelijkheid. Daaronder worden diezelfde mensen, net als jij en ik, overvallen door emoties.

Emoties bepalen keuzes

Je kiest je emoties niet uit, je kiest wél voor de manier waarop je ermee omgaat. Dus je kiest ook naar welke verhalen je wilt luisteren, omdat sommige je (emotioneel) aanspreken en andere niet. Je vormt je (een beeld van je) eigen werkelijkheid. Wat je vervolgens doet met die gekozen vertellingen, dat is ook helemaal aan jou. Een verhaal spreekt je aan omdat je bijvoorbeeld iets vergelijkbaars hebt meegemaakt. Of omdat je onder de indruk bent van iemands kracht.

Kiezen voor verhalen

Mijn gekozen vertellingen tijdens dit congres draaiden om spontane ingevingen, waarvan de maker niet altijd kon duidelijk maken waarom hij voor deze aanpak had gekozen. Mensen die min of meer intuïtief een weg volgen, die hun gevoel leidend laten zijn, die onwillekeurig naar een bepaald verhaal worden gestuurd. Pas later beseften ze wat er mooi, sterk, uniek was aan hun benadering.

Zo ben ik ook zelf te werk gegaan om te kiezen uit de break-out sessies. Achteraf blijkt altijd dat ik die keuze niet voor niks heb gemaakt. Ik word aan het denken gezet of krijg juist bevestiging van mijn vermoedens. Maar nog meer raak ik geïnspireerd omdat in deze verhalen de boodschap verstopt zit, dat je toch vooral moet doen wat jouw eigen gemoed je ingeeft. Dat levert altijd  goede verhalen op, omdat je hart erin zit en je met liefde het verhaal kunt doen.